Het grote figuren blogbericht

Het blogbericht Tabellen en figuren uit februari 2015 is veruit het meest gelezen artikel op dit blog: meer dan 150.000 keer! In juni 2016 is het bericht Veelgestelde vragen toegevoegd, toch worden er nog regelmatig vragen over dit onderwerp gesteld, met name wat onder een figuur vermeld moet worden. Dat is ook niet zo verwonderlijk, er bestaan figuren in allerlei soorten en maten, variërend van letterlijk overgenomen uit een bestaande bron tot helemaal zelf gemaakt. In dit blogbericht komen alle variaties van figuren aan bod.

 1 Figuur overgenomen uit boek
 2 Figuur overgenomen uit tijdschriftartikel
 3 Figuur overgenomen uit webpagina
 4 Figuur overgenomen uit online bestand (pdf, Word, Excel, etc.)
 5 Figuur gebaseerd op bestaande bron(nen)
 6 Figuur gebaseerd op niet gepubliceerde bron(nen)
 7 Figuur gebaseerd op eigen onderzoek

Algemeen 
Onder figuren vallen alle afbeeldingen (grafiek, diagram, tekening, foto, etc.) behalve tabellen. Een figuur heeft altijd een nummer en een titel/omschrijving. De omschrijving van een bestaand figuur kan gewijzigd worden als dat de inhoud of de relatie tot de tekst verduidelijkt. Figuur wordt altijd met een hoofdletter geschreven als er naar een specifieke afbeelding wordt verwezen: Figuur 1, Figuur 2, etc.
Schrijf nooit “… op onderstaande figuur is te zien …” of “… op de figuur op de volgende pagina is te zien …”, maar “… op Figuur 1 is te zien dat …” of “... de onderzoeksgegevens (zie Figuur 2) laten zien dat …”.
De tekst onder de figuur kan eventueel in een kleiner lettertype worden gezet.
Nummer in de hoofdtekst figuren door, ongeacht de hoofdstukken. De nummering van tabellen in bijlagen begint tekens bij 1, zie ook Bijlage - Tabellen en figuren.


1 Figuur overgenomen uit boek
De verwijzing bestaat uit drie delen: in de tekst, onder de figuur en in de bronnenlijst. Wanneer de figuur wordt gewijzigd, noteer dan ‘Aangepast overgenomen uit’ in plaats van ‘Overgenomen uit’. Het copyright bij figuren uit boeken ligt meestal bij de uitgever en staat in de meeste gevallen op een van de eerste pagina’s. Soms staat onder de figuur het copyright aangegeven.

• Tekst
  In de tekst wordt altijd verwezen naar de figuur met het nummer.
• Onder figuur
  Figuur X. Titel figuur. Overgenomen uit Hoofdtitel cursief (p. X) door A. Auteur, jaartal, Plaats: Uitgever. Copyright jaartal, naam auteursrechthebbende.
• Bronnenlijst
  Auteur, A. (jaartal). Titel cursief. Plaats: Naam Uitgever.

Voorbeeld

• Tekst
  ... in Figuur 1 is te zien dat ...
• Onder figuur
  Figuur 1. Voorbeeld van een taartdiagram. Overgenomen uit Onderzoek doen! (p. 181) door T. Fischer en M. Julsing, 2014, Groningen: Noordhoff. Copyright 2014, Noordhoff Uitgevers.
• Bronnenlijst
  Fischer, T., & Julsing, M. (2014). Onderzoek doen! Kwantitatief en kwalitatief onderzoek (2e druk). Groningen: Noordhoff.
   

2 Figuur overgenomen uit tijdschriftartikel

De verwijzing bestaat uit drie delen: in de tekst, onder de figuur en in de bronnenlijst. Wanneer de figuur wordt gewijzigd, noteer dan ‘Aangepast overgenomen uit’ in plaats van ‘Overgenomen uit’. Het copyright bij figuren uit tijdschriftartikelen ligt meestal bij de uitgever en staat in de meeste gevallen onderaan de eerste of laatste pagina of op de website van de uitgever.

• Tekst
  In de tekst wordt altijd verwezen naar de figuur met het nummer.
• Onder figuur
  Figuur X. Titel figuur. Overgenomen uit “Hoofdtitel artikel” door A. Auteur, jaartal, Titel tijdschrift cursief, jaargang cursief, p. X. Copyright jaartal, naam auteursrechthebbende.
• Bronnenlijst
  Auteur, A. (jaartal). Titel artikel. Titel tijdschrift cursief, jaargang cursief, eerste paginanummer-laatste paginanummer. doi (indien vermeld)

Voorbeeld

• Tekst
  … in Figuur 2 is te zien dat …
• Onder figuur
  Figuur 2. Ingewikkelde vrienden herkennen. Overgenomen uit “Vriend of vijand?” door M. C. van der Laan en E. P. Ravestijn, 2017, Tijdschrift voor Psychiatrie, 43, p. 325. Copyright 2017, Stichting Tijdschrift voor Psychotherapie.
• Bronnenlijst
  Van der Laan, M. C., & Ravestijn, E. P. (2009). Vriend of vijand? Vriendschapsrelaties in de schematherapeutische behandeling van adolescenten. Tijdschrift voor Psychiatrie, 43, 317-329. https://doi.org/10.1007/s12485-017-0213-9

3 Figuur overgenomen uit webpagina

De verwijzing bestaat uit drie delen: in de tekst, onder de figuur en in de bronnenlijst. Wanneer de figuur wordt gewijzigd, noteer dan ‘Aangepast overgenomen uit’ in plaats van ‘Overgenomen uit’. Het copyright bij figuren van een webpagina kan soms lastig te achterhalen zijn. De meeste websites vermelden onderaan de pagina het copyright, vaak worden bestaande figuren gebruikt en zou het copyright bij de figuur moeten staan. Als het jaar van copyright ontbreekt, noteer dan ‘Copyright z.d.’.

• Tekst
  In de tekst wordt altijd verwezen naar de figuur met het nummer.
• Onder figuur
  Figuur X. Titel figuur. Overgenomen uit Titel webpagina door A. Auteur, jaartal (http://www...). Copyright jaartal, naam auteursrechthebbende.
• Bronnenlijst
  Auteur, A. (jaartal, dag maand). Titel webpagina. Geraadpleegd op dag maand jaar, van http://www...

Voorbeeld

• Tekst
  … in Figuur 3 is te zien dat …
• Onder figuur
  Figuur 3. Groenlandse walvis. Overgenomen uit Groenlandse walvis door R. van Assen, z.d. (http://www.natuurinformatie.nl/ndb.mcp/natuurdatabase.nl/i000851.html). Copyright z.d., ArtBoutique.
• Bronnenlijst
  Van Assen, R. (z.d.). Groenlandse walvis [Illustratie]. Geraadpleegd op 23 april 2018, van http://www.natuurinformatie.nl/ndb.mcp/natuurdatabase.nl/i000851.html

N.B. De toevoeging [Illustratie] is niet verplicht maar geeft dat aan dat alleen verwezen wordt naar de afbeelding.

   

4 Figuur overgenomen uit online bestand (pdf, Word, Excel, etc.)

De verwijzing bestaat uit vier delen: in de tekst, onder de figuur en in de bronnenlijst. Wanneer de figuur wordt gewijzigd, noteer dan ‘Aangepast overgenomen uit’ in plaats van ‘Overgenomen uit’. Het copyright bij figuren uit een online document ligt meestal bij de uitgever/organisatie en staat in de meeste gevallen op de eerste of de laatste pagina of op de website van de uitgever/organisatie.

• Tekst
  In de tekst wordt altijd verwezen naar de figuur met het nummer.
• Onder figuur
  Figuur X. Titel figuur. Overgenomen uit Hoofdtitel cursief (p. X) door A. Auteur, jaartal (http://www...). Copyright jaartal, naam auteursrechthebbende.
• Bronnenlijst
  Auteur, A. (jaartal). Titel document. Geraadpleegd op dag maand jaar, van http://www...

Voorbeeld

• Tekst
  … in Figuur 4 is te zien dat …
• Onder figuur
  Figuur 4. Dimensies van positieve gezondheid. Overgenomen uit Wat werkt bij culturele interventies voor ouderen (p. 10) door S. van Grinsven en N. de Groot, 2018 (https://www.movisie.nl/publicaties/wat-werkt-culturele-interventies-ouderen). Copyright 2016, IPH.
• Bronnenlijst
  Van Grinsven, S., & De Groot, N. (2018). Wat werkt bij culturele interventies voor ouderen: Hoe kunst kan bijdragen aan positieve gezondheid. Geraadpleegd op 23 april 2018, van https://www.movisie.nl/publicaties/wat-werkt-culturele-interventies-ouderen

  
5 Figuur gebaseerd op bestaande bron(nen)

De opmaak van een eigen figuur bestaat, naast een verwijzing in de tekst, uit figuur + nummer + titel onder de afbeelding. Onder de figuur komen tevens korte verwijzingen te staan van de bestaande bron(nen) die voor het samenstellen van de figuur gebruikt is/zijn door middel van letters in superscript.

• Tekst
  In de tekst wordt altijd verwezen naar de figuur met het nummer.
• Onder figuur
  Figuur X. Titel figuur. ^aAuteur (jaartal, p. X). ^bAuteur (jaartal, p. X).
• Bronnenlijst
  Standaardvermelding(en) van boek, tijdschriftartikel, webpagina, etc.

Voorbeeld

• Tekst
  … in Figuur 5 is te zien dat …

• Bronnenlijst
  Fischer, T., & Julsing, M. (2014). Onderzoek doen! Kwantitatief en kwalitatief onderzoek (2e druk). Groningen: Noordhoff.
  Van der Donk, C., & Van Lanen, B. (2015). Praktijkonderzoek in zorg en welzijn (2e herziene druk). Bussum: Coutinho.

N.B. Dit is een fictief voorbeeld uit Word, de publicaties waar naar verwezen wordt bestaan wel. De volgorde bij het onderschrift is niet alfabetisch maar op volgorde van verwijzing in de figuur.

 

6 Figuur gebaseerd op niet gepubliceerde bron(nen)

De opmaak van een figuur bestaat, naast een verwijzing in de tekst, uit figuur + nummer + titel onder de figuur, gevolgd door een korte uitleg over de herkomst van de gegevens. Onder niet gepubliceerde bronnen valt alle informatie die voor de lezer van de tekst niet is terug te vinden, bijvoorbeeld informatie verkregen van een stageinstelling.

• Tekst
  In de tekst wordt altijd verwezen naar de figuur met het nummer.
• Onder figuur
  Figuur X. Titel figuur. Uitleg over herkomst.
• Bronnenlijst
  Geen vermelding. 

Voorbeeld

• Tekst
  … in Figuur 6 is te zien dat … 

N.B. Dit is een fictief voorbeeld uit Word. De datum verwijst naar de dag waarop de gegevens zijn verkregen.


7 Figuur gebaseerd op eigen onderzoek

Omdat de figuur geheel eigen werk is komt er nergens een bronvermelding te staan. De opmaak van een eigen figuur bestaat, naast een verwijzing in de tekst, uit figuur + nummer + titel onder de figuur.

• Tekst
  In de tekst wordt altijd verwezen naar de figuur met het nummer.
• Onder de figuur
  Figuur X. Titel figuur.
  Met een asterisk * kan eventueel een onderdeel van de figuur worden toegelicht.
• Bronnenlijst
  Geen vermelding. 

Voorbeeld

• Tekst
  … in Figuur 7 is te zien dat …

N.B. Dit is een fictief voorbeeld uit Word.

Zie ook de blogberichten Afbeeldingen: Copyright, Creative Commons of in het publieke domein?
en Afbeelding als illustratie.