Achternamen [2] - Wat is het verschil tussen Simone de Beauvoir en Ludwig van Beethoven?

Zowel in De APA-richtlijnen uitgelegd (§ 1.2.1, p. 13) als in het blogbericht Achternamen wordt uitgelegd waarom de Werkgroep APA ervoor heeft gekozen achternamen met een tussenvoegsel in de tekst en in de bronnenlijst met een hoofdletter te noteren: een boek van Annejet van der Zijl uit 2021 wordt in de tekst (Van der Zijl, 2021) en de vermelding in de bronnenlijst begint met Van der Zijl, A. (2021).

De Werkgroep APA adviseert een naam met een tussenvoegsel altijd met een hoofdletter te schrijven, ongeacht of de auteur Nederlands (=kleine letter), Vlaams of Amerikaans (=hoofdletter) is. In de bronnenlijst wordt dan om verwarring te voorkomen gealfabetiseerd op het eerste woord, Van der Zijl komt dus bij de V te staan.

Ondanks deze uitleg wordt af en toe de vraag gesteld: waarom wordt de Amerikaanse richtlijn voor Nederlandse achternamen niet gevolgd? In bovenstaand voorbeeld zou de verwijzing in de tekst (van der Zijl, 2021) zijn, staat in de bronnenlijst bij de letter Z en de vermelding begint met van der Zijl, A. (2021).

Voor wie een (uitgebreide) toelichting wil op de keuze van de werkgroep verwijs ik graag naar het blogbericht van 5 juni 2015.

Toch valt er meer over dit onderwerp te zeggen aan de hand van een aantal voorbeelden uit de huidige, 7e editie van de Publication Manual of the American Psychological Association, de officiële handleiding.

Op pagina 346 wordt een voorbeeld gegeven van een radio-interview. Voorbeeld 95. is een beetje vreemd omdat de auteur en de titel dezelfde persoon zijn (waarom is Studs Terkel, de interviewer, niet de auteur?) maar het gaat hier om de wijze waarop Simone de Beauvoir als auteur wordt vermeld: het tussenvoegsel vooraan met een kleine letter in de bronnenlijst en in de tekst (klik op de afbeelding voor een uitvergroting):

Een pagina eerder zijn verschillende voorbeelden te zien van een verwijzing naar een lied. De eerste is van een symfonie van Ludwig van Beethoven:

Voor wie denkt: dat moet toch ‘von’ zijn, nee, hij heette echt Ludwig van Beethoven. Opmerkelijk is dat ‘van’ hier achter de voorletter staat en in de tekst niet wordt genoemd. Een collega van de Radboud Universiteit suggereerde dat dit een famous exception op de APA-richtlijnen zou kunnen zijn omdat het tussenvoegsel bij zijn naam zelden genoemd wordt: Beethovens Symfonie nr. 9, de Beethovenlaan en het Beethoven Festival in Zutphen. Maar hoe bepaal je dan wie er binnen deze uitzondering valt?

Een aantal bladzijden eerder staat op pagina 317 voorbeeld 5., een combinatie van individuele en groepsauteurs bij een tijdschriftartikel:

Het gaat mij hier om de eerste naam: De Vries, R. Het voorvoegsel staat hier vooraan, net als bij de Beauvoir, maar met een hoofdletter. 

De Vries is geen Vlaming of een Amerikaan. Professor dr. Raymond de Vries komt uit Nederland en was jarenlang als hoogleraar verbonden aan de Maastricht University en de Academie Verloskunde-Maastricht van Zuyd Hogeschool. Het tussenvoegsel bij zijn naam wordt geschreven met een kleine hoofletter.

Hijzelf of het tijdschrift heeft ervoor gekozen om er een hoofdletter van te maken, wellicht omdat hij ook werkzaam was voor de University of Michigan Medical School. De ‘members of Midwifery Science Work Group’ worden in het artikel individueel genoemd, waaronder Tamar van Haaren, Isabel van Helmond en Evelien van Limbeek. Alle namen worden met een kleine letter geschreven. In de referentielijst worden de tussenvoegsels van namen van Nederlandse auteurs als Ank de Jonge en Birgit van der Goes net als De Vries met een hoofdletter geschreven: De Jonge en Van der Goes (en in het originele artikel waar De Vries et al. naar verwijzen staat de Jonge en van der Goes…).

Verwarring alom dus. Wie kan ik hier beter naar vragen dan de APA Style experts in Amerika aan wie ik de afgelopen jaren regelmatig advies heb gevraagd en ik meestal binnen 24 uur antwoord krijg? Dat heb ik gedaan maar een reactie is tot op heden uitgebleven, ook na twee herhaalde verzoeken.

Als ik kijk naar onze studenten dan vinden zij de APA-richtlijnen toepassen al moeilijk genoeg zonder de uitzonderingen. Ik denk dat als ik ze zou uitleggen dat ze bij een tussenvoegsel moeten nagaan wat de nationaliteit van de auteur is of wat de gebruikelijke benaming is om te weten of er wel of geen hoofdletter wordt gebruikt en of het tussenvoegsel voor of achternaam komt ze gaan protesteren – en terecht.

Ik denk dat de oplossing van de Werkgroep APA, het tussenvoegsel voor de achternaam en met een hoofdletter, zorgt voor duidelijkheid. Als iemand een beter idee hoor ik het graag, laat het weten in een reactie onder dit blogbericht.