Achternamen

De APA richtlijnen komen uit de Verenigde Staten, om precies te zijn uit Washington waar de American Psychological Association gevestigd is. Er bestaat geen officiële Nederlandse vertaling van Publication manual of the American Psychological Association, daarom leggen wij de belangrijkste regels uit op de website van de Studiecentra HAN en in De APA-richtlijnen uitgelegd.

Niet iedere richtlijn laat zich één op één vertalen van het Engels naar het Nederlands. Een goed voorbeeld hiervan zijn de verwijzingen naar achternamen. In het Nederlands worden tussenvoegsels gebruikt en geschreven met een kleine letter, denk aan namen als ‘de Vries’, of ‘van der Berg’.

In het Engels (en ook in het Vlaams) worden deze tussenvoegsels met een hoofdletter geschreven als het om een Amerikaanse of Engelse auteur gaat, zodat er een achternaam ontstaat met meerdere woorden: ‘De Vries’ en ‘Van Der Berg’.

In de alfabetische bronnenlijst komen deze namen daarom bij de D (De Vries) en de V (Van Der Berg, Van Gogh) te staan en in de verwijzing in de tekst wordt de hele achternaam genoemd.

In het Nederlands is dit niet logisch: ‘de Vries’ staat bij de V, ‘van der Berg’ bij de B en ‘van Gogh’ bij de G in de bronnenlijst. Als er in een tekst naar verwezen wordt moet voor de lezer duidelijk zijn dat er bij de letter V, B of G gekeken moet worden. Om die reden wordt door APA aanbevolen de tussenvoegsels in de tekst met een hoofdletter te noemen, dus ‘De Vries’ en ‘Van der Berg’.

Volgens de Nederlandse spelling wordt het tussenvoegsel met een hoofdletter geschreven als de naam in een lopende zin wordt gebruikt, bijvoorbeeld:
‘Volgens De Vries’ of ‘Volgens Van der Berg’, maar de Amerikaanse richtlijn geeft dan aan dat het tussenvoegsel met een kleine letter moet worden geschreven: ‘Volgens de Vries’ of ‘Volgens van der Berg’.

Binnen en buiten onze school en binnen de Werkgroep APA zijn eindeloze discussies geweest over de plaats van de tussenvoegsel in zowel de tekst als in een bronnenlijst. Het uiteindelijke advies van de werkgroep APA, zoals beschreven in De APA-richtlijnen uitgelegd, leg ik uit aan de hand van twee namen met een tussenvoegsel:

Martin Van Buren (1782-1862), 8ste president van de Verenigde Staten
Vincent van Gogh (1853-1890), Nederlands schilder

Van beide namen zijn postuum publicaties verschenen. Wie een Engelse tekst zou schrijven en deze bronnen wil parafraseren doet dat in de tekst als volgt:

… according to Van Buren (1867/2010) …
… according to van Gogh (2015) …

In de bronnenlijst wordt de vermelding (van Gogh bij de G, Van Buren bij de V):

van Gogh, V. (2015). Een leven in brieven: 1853-1890 (15th ed.). Meulenhoff Boekerij.

Van Buren, M. (2010). Inquiry into the origin and course of political parties in the United States. Nabu Press. (Original work published 1867) 

Hoe verwijs je naar deze publicaties wanneer je een Nederlandse tekst schrijft? In het voorbeeld van Martin Van Buren verandert er niets. Hoewel hij van Nederlandse afkomst is, is hij altijd Amerikaan geweest en wordt zijn naam als Martin Van Buren geschreven, nooit Martin van Buren.
Bij Vincent van Gogh is dat anders. Het woord ‘van’ is een tussenvoegsel, de naam van de schilder wordt in het Nederlands gealfabetiseerd bij de letter G, maar volgens de Nederlandse spelling wordt het tussenvoegsel met een hoofdletter geschreven. De verwijzing naar beide publicaties in een tekst wordt dan:

Volgens Van Buren (1867/2010) … 

Volgens Van Gogh (2015) …

Het moet voor de lezer duidelijk zijn waar de publicatie van Vincent van Gogh terug te vinden is in de bronnenlijst. Om daar geen verwarring over te laten bestaan komt deze publicatie bij de V (van Van Gogh) te staan:

Van Buren, M. (2010). Inquiry into the origin and course of political parties in the United States. Nabu Press. (Origineel werk gepubliceerd in 1867) 

Van Gogh, V. (2015). Een leven in brieven: 1853-1890 (15e druk). Meulenhoff Boekerij. 

Hierbij wil ik nogmaals benadrukken dat dit het advies is van de Werkgroep APA. Wie van mening is dat voor een Nederlandse tekst beter de Amerikaanse richtlijnen gebruikt kunnen worden mag dat uiteraard doen – bedenk dat het voor de lezer duidelijk moet zijn naar welke bron verwezen wordt.

Zie ook De APA-richtlijnen uitgelegd: Wijzigingen 2017-2018.

Zie ook Achternamen [2]: Wat is het verschil tussen Simone de Beauvoir en Ludwig van Beethoven?
 

Deze pagina is op 23 november 2021 aangepast zodat de inhoud overeenkomt met de 3e herziene editie van De APA-richtlijnen uitgelegd.