Bronverwijzing van een bronverwijzing

De meeste gestelde vraag aan het Auteursrecht Informatiepunt over APA is: hoe verwijs ik naar een bron waarin de auteur zelf ook een bron noemt?

In de Publication Manual of the American Psychological Association wordt in § 8,6 'Primary and Secondary Sources' op pagina 258 een uitleg gegeven. Aangeraden wordt om secundaire bronnen spaarzaam te gebruiken, met andere woorden: probeer indien mogelijk de originele bron te raadplegen.

Het is echter mogelijk dat de originele bron niet beschikbaar is: het boek is niet meer leverbaar of te leen, het tijdschriftartikel kan niet gevonden worden of de website is offline. Het is ook mogelijk dat het origineel geschreven is in een taal die je niet spreekt. In dat geval wordt de originele (primaire) bron alleen genoemd in de tekst evenals de secundaire bron. In de bronnenlijst wordt alleen de secundaire bron genoemd, dit is immers de enige bron die geraadpleegd is.


In onderstaand citaat uit Handboek Praktijkgericht Onderzoek verwijst Ferdi Migchelbrink op pagina 102 in § 2.53 'Het narratieve interview' naar het boek Qualitative Research Interviewing van Tom Wengraf uit 2011:

Een dergelijke startvraag wordt ook wel SQUIN genoemd, een zogeheten Single Question Inducing Narratives (Wengraf 2001).

Het boek van Wengraf is niet aanwezig is in de collectie van de Studiecentra HAN en staat ook niet online. Wie naar bovenstaand citaat verwijst noemt in de tekst zowel Wengraf als Migchelbrink, in de bronnenlijst alleen Migchelbrink:

Tekst – voorbeeld 1

Als startvraag is gekozen voor een SQUIN, oftewel Single Question Inducing Narratives (Wengraf, 2001, in Migchelbrink, 2014, p. 44). 

Tekst – voorbeeld 2

Wengraf (in Migchelbrink, 2014) noemt deze startvraag SQUIN (Single Question Inducing Narratives). 

Bronnenlijst

Migchelbrink, F. (2014). Handboek praktijkgericht onderzoek: Zorg, welzijn, wonen en werken (2e druk). Uitgeverij SWP.

Wanneer Migchelbrink deze bron zou citeren is de verwijzing:

(Wengraf, 2001, geciteerd in Migchelbrink, 2014)

Het noemen van het jaartal van de bron van Wengraf is niet verplicht maar kan het verschil tussen beide bronnen verduidelijken.

Is het niet duidelijker om alleen de originele bron te noemen, zowel in de tekst als in de bronnenlijst? Nee, want in de bronnenlijst worden alleen de bronnen genoemd die de auteur van de tekst heeft geraadpleegd. Bovendien is het mogelijk dat de secundaire bron een eigen interpretatie van de primaire bron geeft die niet overeenkomt met wat de oorspronkelijke auteur bedoeld heeft. Daarnaast kan het zijn dat de secundaire bron niet alle gegevens noemt van de primaire bron die nodig zijn voor een juiste vermelding volgens de APA richtlijnen.
   

Deze pagina is op 22 november 2021 aangepast zodat de inhoud overeenkomt met de 3e herziene editie van De APA-richtlijnen uitgelegd.
  

Lessen

Wie een les volgt - een hoorcollege, een presentatie, een workshop, een lezing - maakt meestal aantekeningen en de kans is groot dat deze aantekeningen later worden gebruikt voor een verslag. Hoe verwijs je naar een les die je gevolgd hebt?
 

Wat een docent tijdens de les vertelt of in een PowerPoint laat zien kan nergens worden teruggevonden en om die reden worden lessen, hoorcolleges, presentaties, etc. niet in een bronnenlijst opgenomen.

Net als bij Interviews geldt dat het hier om een ‘persoonlijke communicatie’ gaat en wordt dit in de tekst vermeld, samen met de naam van de docent en de datum waarop de les werd bijgewoond, eventueel in combinatie met een verwijzing naar de les, bijvoorbeeld:

Tijdens het hoorcollege Risicojongeren (J. Jansen, persoonlijke communicatie, 19 februari 2016) werd verteld dat ... 

Volgens professor Jan Jansen (persoonlijke communicatie, 19 februari 2016) is dit niet het geval ... 

In de les werden enkele voorbeelden getoond in de PowerPoint-presentatie (J. Jansen, persoonlijke communicatie, 19 februari 2016) ...

Als er tijdens de les een document wordt uitgedeeld of na afloop wordt gemaild dat de docent zelf heeft gemaakt maar niet op een digitale leeromgeving (Brightspace, OnderwijsOnline, Blackboard, etc.) zet, geldt dit ook als een persoonlijke mededeling:

In zijn samenvatting noemt Jan Jansen (persoonlijke communicatie, 19 februari 2016) drie oorzaken ... 

In de na de les uitgedeelde formulieren (J. Jansen, persoonlijke communicatie, 19 februari 2016) staat dat …

Hoewel het misschien overbodig lijkt maakt de toevoeging ‘persoonlijke communicatie’ voor de lezer direct duidelijk dat de bron niet terug te vinden is in de bronnenlijst.
In de oorspronkelijke Amerikaanse richtlijn wordt gesproken over een ‘personal communication’.

Let op: wanneer er verwezen wordt naar een PowerPoint-presentatie of een ander document dat na een les online is gezet, geldt dit als internetbron, zie § 3.9.3 in De APA-richtlijnen uitgelegd.

Zie eventueel ook het blogbericht Online lessen en cursussen.
   

Deze pagina is op 22 november 2021 aangepast zodat de inhoud overeenkomt met de 3e herziene editie van De APA-richtlijnen uitgelegd.